Interview met speltherapeut Niels
Spel in het leven
Niels speelt al zijn hele leven. Niet alleen als kind, maar eigenlijk nog steeds en dat vindt hij iets om dankbaar voor te zijn. “Ik besef mij daarover gelukkig te mogen prijzen, dat dat mij wel geholpen heeft om te worden wie ik ben.” Inmiddels zet hij de kracht van spel professioneel in als speltherapeut. Zijn liefde voor spel is niet zomaar een persoonlijke voorkeur, maar een overtuiging dat het een waardevol middel is om bij kinderen in te zetten.
Tijdens het gesprek wordt al snel duidelijk hoe breed Niels spel ziet. “Ik vind ook dat iedereen nog speelt. Alle volwassenen spelen nog zonder dat ze het beseffen. Dat drukt zich uit in heel veel spellen: sport, denksport, gezelschapsspellen, computerspellen, muziek, toneel, poëzie.” Maar ook in de alledaagse momenten, zoals “het soms lekker gek doen met anderen.” Voor kinderen heeft spel echter nog een diepere functie. Spel is hun manier van communiceren, verwerken en begrijpen. “Spel biedt veiligheid om dingen aan te raken die met woorden nog niet gezegd kunnen worden. Of misschien wel nooit uitgesproken zouden worden.”
Spel als proces
Wat spel zo bijzonder maakt, is de combinatie van veiligheid en spanning. Alles wat een kind meemaakt, kan terugkomen in het spel. Of het nu gaat om dagelijkse indrukken of ingrijpende ervaringen. “Dat is precies wat we willen bereiken, dat er in spel een verhaal ontstaat dat nodig is om te verwerken, te groeien en te ontwikkelen.”
Toch gebeurt dit vaak onzichtbaar. Niels geeft aan dat hij ook wel is denkt: “Vandaag hebben we eigenlijk niets bereikt.” Terwijl er dan juist bij het kind van alles gebeurd kan zijn. En dat is juist het mooie vertelt Niels: “Je moet als therapeut ook het geduld hebben om te vertrouwen dat het spel zijn werk doet.”
Niels werkt veel met beeldende en dramatische werkvormen. Rollenspellen worden regelmatig ingezet, maar ook samen tekenen of knutselen sluit goed aan. Hierbij gaat het niet om het resultaat, maar om wat het kind tot uitdrukking brengt. Beeldend werken biedt de mogelijkheid om dieper in te gaan op wat het kind heeft verbeeld en vormgegeven. “In plaats van te zeggen ‘wat heb je dat mooi getekend’, probeer ik te verwoorden wat ik zie, om het kind erkenning en ruimte te geven.”
De rol van de therapeut
Maar wat doet een speltherapeut dan precies? Volgens Niels hangt dat sterk af van het kind en van het moment in het proces. In principe volgt de therapeut het kind. Alleen als er een specifiek thema speelt dat de therapeut wil verdiepen, worden er werkvormen ingezet om dit thema op te pakken, door bijvoorbeeld een kaartspel met vragen. “Maar als het echt om spelen gaat, is het kind de baas over wat er gebeurt.”
Soms mag je meespelen, soms niet. Als je meespeelt, stem je je voortdurend af en probeer je te metalliseren in wat er gebeurt en wat er bedoeld wordt in het spelen. Hierbij ben je wel bewust aan het meespelen, zodat je het spel aan het kind zelf overlaat. En als je niet mee mag doen, blijf je op een andere manier in contact. “Dan benoem ik wat ik zie, hoor en voel.” Zo blijf je aanwezig in het spel, ook al sta je aan de zijlijn. Daarbij vertelt Niels dat je in het begin heel erg het kind gaat volgen in zijn of haar spel. Na een tijdje kun je als therapeut wel wat tegenspel bieden of proberen te verdiepen of veranderen naar het echte verhaal van het kind.
Spel als dagelijkse therapie
In het interview kwam een uitspraak aanbod: “Een kind dat kan spelen, heeft zijn eigen therapie op zak.” Volgens Niels zit daar veel waarheid in. Hij geeft aan dat een kind dat elke avond tijd heeft om een verhaal te spelen, vaak vanzelf kan verwerken wat het die dag heeft meegemaakt, zolang het natuurlijk geen trauma is.
Spel hoeft volgens Niels ook niet altijd fantasierijk of expressief te zijn. Rustig bouwen aan een toren kan al heel helend werken, zeker voor kinderen die moeilijk tot rust komen. Zolang een kind geconcentreerd iets kan doen zonder druk van buitenaf, is het spel al waardevol. Volwassenen leggen vaak een doel in spel: het moet iets opleveren, iets oplossen, iets bereiken. Maar bij kinderen is dat anders. “Voor kinderen heeft spel aan zich geen doel. En het zou dat eigenlijk ook nooit moeten hebben.”
Het is precies die doelloosheid die spel tot zo’n krachtig middel maakt. In spel mag alles, zonder dat iets moet. Dat is precies wat Niels als therapeut zo waardeert: het vertrouwen dat spel zijn werk doet, en dat het kind zelf de weg weet, als het maar de ruimte krijgt om te spelen.
Reactie plaatsen
Reacties